Ngộ độc thực phẩm

NGỘ ĐỘC THỰC PHẨM LÀ GÌ?

Bệnh do thực phẩm, thường được gọi là ngộ độc thực phẩm, là kết quả của việc ăn thực phẩm bị nhiễm bẩn, hư hỏng hoặc độc hại. Các triệu chứng phổ biến nhất của ngộ độc thực phẩm bao gồm buồn nôn, nôn và tiêu chảy.

Mặc dù gây ra những triệu chứng gây khó chịu nhưng ngộ độc thực phẩm không phải là bệnh lý của sự bất thường. Theo Nguồn đáng tin cậy của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (USCDC), 48 triệu người ở Hoa Kỳ (hoặc khoảng 1 trong số 7 người) mắc một số loại ngộ độc thực phẩm mỗi năm. Trong số 48 triệu người đó, 128.000 người phải nhập viện.

TRIỆU CHỨNG NGỘ ĐỘC THỰC PHẨM

Nếu bạn bị ngộ độc thực phẩm, rất có thể không phải lúc nào cũng dễ dàng xuất hiện triệu chứng.

Các triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào nguồn lây nhiễm.

Các trường hợp ngộ độc thực phẩm thông thường sẽ bao gồm một số triệu chứng sau:

Các triệu chứng ngộ độc thực phẩm có khả năng đe dọa tính mạng bao gồm:

Tiêu chảy kéo dài hơn 3 ngày
Sốt cao hơn 38,9°c
Gặp khó khăn khi nhìn hoặc nói
Có thể xảy ra các triệu chứng mất nước nghiêm trọng, bao gồm khô miệng, tiểu ít hoặc không có nước tiểu và khó giữ nước
Nước tiểu có máu

Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào trong số này, hãy liên hệ với bác sĩ hoặc tìm tới cơ sở y tế ngay lập tức.

Ngộ độc thực phẩm kéo dài bao lâu?

Khoảng thời gian để các triệu chứng xuất hiện tùy thuộc vào nguồn lây nhiễm, nhưng nó có thể dao động từ ít nhất là 30 phút đến tối đa là 8 tuần.

Dù có điều trị hay không, hầu hết các trường hợp sẽ khỏi sau 1 tuần.

NGUYÊN NHÂN NGỘ ĐỘC THỰC PHẨM

Hầu hết các vụ ngộ độc thực phẩm có thể bắt nguồn từ một trong ba nguyên nhân chính: vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc vi rút.

Những mầm bệnh này có thể được tìm thấy trên hầu hết các loại thực phẩm mà con người ăn. Tuy nhiên, nhiệt từ quá trình nấu nướng thường có thể giết chết mầm bệnh trên thực phẩm trước khi chúng ta ăn và tiêu thụ. Thực phẩm ăn sống là nguồn gây ngộ độc thực phẩm phổ biến vì chúng không trải qua quá trình nấu nướng.

Đôi khi thức ăn sẽ tiếp xúc với các sinh vật trong phân hoặc chất nôn. Điều này rất có thể xảy ra khi người bệnh chuẩn bị thức ăn và không rửa tay trước khi nấu ăn.

Thịt, trứng và các sản phẩm từ sữa thường xuyên bị nhiễm khuẩn. Nước cũng có thể bị nhiễm vi sinh vật gây bệnh.

Vi khuẩn

Vi khuẩn cho đến nay là nguyên nhân phổ biến nhất gây ngộ độc thực phẩm. Nguyên nhân vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm bao gồm:

E. coli, đặc biệt là E. coli sinh độc tố Shiga (STEC)

Listeria monocytogenes

Vi khuẩn Salmonella

Campylobacter

Clostridium botulinum

Staphylococcus aureus

Shigella

Vibrio vulnificus

Những cái tên như E. coli và Salmonella được coi là những vi khuẩn nguy hiểm gây bệnh cảnh nặng.

Salmonella là nguyên nhân chính gây ra các vụ ngộ độc thực phẩm tại Hoa Kỳ. Theo USCDC, ước tính có khoảng 1.350.000 trường hợp ngộ độc thực phẩm, bao gồm 26.500 ca nhập viện, có thể bắt nguồn từ nhiễm khuẩn salmonella mỗi năm.

Campylobacter và C. botulinum là hai loại vi khuẩn ít được biết đến và có khả năng gây chết người có thể ẩn náu trong thực phẩm mà chúng ta sử dụng.

Ký sinh trùng

Ngộ độc thực phẩm do ký sinh trùng không phổ biến như ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn, nhưng ký sinh trùng lây lan qua thực phẩm vẫn rất nguy hiểm. Các ký sinh trùng thường gây ngộ độc bao gồm:

Toxoplasma gondii
Giardia lamblia
Sán dây khác nhau, chẳng hạn như: Taenia saginata (sán dây bò); Taenia solium (sán dây lợn); Diphyllobothrium latum (sán dây cá)

Cryptosporidium
Ascaris lumbricoides, một loại giun tròn
Sán lá (giun dẹp), chẳng hạn như Opisthorchiidae (sán lá gan) và Paragonimus (sán lá phổi)
Giun kim, hoặc Enterobzheim
Trichinella

Theo USCDC, toxoplasmosis là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ngộ độc thực phẩm ở Hoa Kỳ. Toxoplasma gondii cũng được tìm thấy trong hộp vệ sinh của mèo.

Ký sinh trùng có thể sống trong đường tiêu hóa của bạn và không bị phát hiện trong nhiều năm. Những người suy giảm hệ thống miễn dịch và phụ nữ mang thai có nguy cơ xuất hiện các biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng hơn nếu một số ký sinh trùng cư trú trong ruột của họ

Vi rút

Ngộ độc thực phẩm cũng có thể do vi-rút gây ra, chẳng hạn như:

Norovirus, đôi khi được gọi là virus Norwalk
Vi rút rota
Astrovirus
Sapovirus
Vi rút viêm gan A

Norovirus gây ra 19 đến 21 triệu trường hợp nôn mửa và tiêu chảy ở Hoa Kỳ mỗi năm. Trong một số ít trường hợp, nó có thể gây tử vong. Các loại vi-rút khác gây ra các triệu chứng tương tự, nhưng chúng ít phổ biến hơn.

Vi-rút gây bệnh viêm gan A cũng có thể lây truyền qua thực phẩm.

NGUỒN GÂY BỆNH THƯỜNG GẶP

Ascaris lumbricoides (Giun đũa): Hiếm khi gây ra các triệu chứng đáng chú ý; được tìm thấy ở các sản phẩm trồng trên đất ô nhiễm.

Astrovirus: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 4-5 ngày; được tìm thấy tại các nguồn nước bị ô nhiễm.

Vi khuẩn campylobacter: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 2–5 ngày; được tìm thấy ở thịt gà sống hoặc nấu chưa chín, sữa chưa tiệt trùng, nước bị ô nhiễm

Clostridium botulinum: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 18–36 giờ; được tìm thấy ở các loại rau được bảo quản ít axit (như đậu xanh và nấm), cá ngừ đóng hộp, cá lên men, giăm bông, xúc xích, mận (“rượu ngâm”), các mặt hàng được đóng hộp hoặc đóng chai tại nhà không đúng cách

Cryptosporidium: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 2–10 ngày (trung bình 7 ngày); được tìm thấy ở trái cây tươi, nước ép trái cây, rau tươi, rượu táo chưa tiệt trùng, sữa chưa tiệt trùng, nước bị ô nhiễm.

Diphyllobothrium latum (sán dây cá): Hiếm khi gây ra các triệu chứng đáng chú ý; được tìm thấy ở loại thực phẩm là cá sống hoặc nấu chưa chín.

E. coli: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 3–4 ngày; được tìm thấy ở loại thực phẩm là thịt bò sống hoặc nấu chưa chín, rau diếp sống và các loại rau khác, giá sống, sữa chưa tiệt trùng, nước bị ô nhiễm.

Enterobiasis (giun kim): Hiếm khi gây ra các triệu chứng đáng chú ý; Chủ yếu lây truyền khi chạm vào bề mặt bị ô nhiễm hoặc do tiếp xúc gần với người mắc bệnh, nhưng cũng có thể do xử lý thực phẩm không đúng cách.

Giardia lamblia: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 1–2 tuần; được tìm thấy ở loại thực phẩm sản xuất trồng trên đất ô nhiễm, thịt ô nhiễm, nước ô nhiễm. Cũng có thể do xử lý thực phẩm không đúng cách.

Vi rút viêm gan A: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 15–50 ngày; được tìm thấy ở loại thực phẩm là quả mọng đông lạnh, rau đông lạnh, động vật có vỏ nấu chưa chín, nước bị ô nhiễm. Cũng có thể do xử lý thực phẩm không đúng cách.

Listeria monocytogenes: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 1–4 tuần; được tìm thấy ở loại thực phẩm là sữa chưa tiệt trùng (như sữa và phô mai mềm), dưa, giá sống, thịt nguội, cá hun khói.

Norovirus: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 1–2 ngày; được tìm thấy ở loại thực phẩm là hàu và động vật có vỏ khác, rau diếp và các loại rau lá xanh khác, trái cây tươi, nước bị ô nhiễm. Cũng có thể do tay cầm thức ăn không đúng cách.

Opisthorchiidae (sán lá gan): Hiếm khi gây ra các triệu chứng đáng chú ý; được tìm thấy ở loại thực phẩm là cua, tôm hoặc cá sống hoặc nấu chưa chín.

Paragonimus (sán lá phổi): Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 2–15 ngày; được tìm thấy ở loại thực phẩm là cua hoặc tôm sống, nấu chưa chín, ngâm chua hoặc muối.

Rotavirus: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 1–2 ngày; được tìm thấy ở loại thực phẩm là động vật có vỏ, xà lách, nước đá bị ô nhiễm.

Vi khuẩn Salmonella: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 6 giờ–6 ngày; được tìm thấy ở loại thực phẩm là thịt gia cầm sống hoặc nấu chưa chín, trứng, trái cây và rau sống, nước bị ô nhiễm.

Sapovirus: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 1–3 ngày; được tìm thấy ở loại thực phẩm là sò, nghêu, nguồn nước ô nhiễm.

Trực khuẩn Shigella: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 1–2 ngày (nhưng có thể kéo dài tới 7 ngày); được tìm thấy ở loại thực phẩm là rau sống, salad nguội như salad cá ngừ và salad khoai tây, bánh mì sandwich, nước bị ô nhiễm. Cũng có thể do xử lý thực phẩm không đúng cách.

Tụ cầu vàng: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 30 phút–8 giờ; được tìm thấy ở loại thực phẩm là bánh pudding, bánh nướng nhân kem, thịt thái lát, salad nguội như salad cá ngừ và salad khoai tây, bánh mì sandwich. Cũng có thể do xử lý thực phẩm không đúng cách hoặc để thực phẩm ở nhiệt độ không phù hợp.

Taenia saginata (sán dây bò): Hiếm khi gây ra các triệu chứng đáng chú ý; được tìm thấy ở loại thực phẩm là thịt bò sống hoặc nấu chưa chín.

Taenia solium (sán dây lợn): Hiếm khi gây ra các triệu chứng đáng chú ý; được tìm thấy ở loại thực phẩm là thịt lợn sống hoặc nấu chưa chín.

Toxoplasma gondii: Hiếm khi gây ra các triệu chứng đáng chú ý; được tìm thấy ở loại thực phẩm là động vật có vỏ hoặc thịt nấu chưa chín (cụ thể là thịt lợn, thịt cừu và thịt nai), nước bị ô nhiễm. Chủ yếu lây truyền qua tiếp xúc với phân mèo bị nhiễm bệnh, nhưng cũng có thể do xử lý hoặc chuẩn bị thức ăn không đúng cách.

Trichinella: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 1–2 ngày đối với các triệu chứng ở bụng và 2–8 tuần đối với các triệu chứng khác. Được tìm thấy ở loại thực phẩm là thịt sống hoặc nấu chưa chín, đặc biệt là thịt lợn và thịt thú rừng.

Vibrio vulnificus: Các triệu chứng bắt đầu (sau khi tiếp xúc) khoảng 2–48 giờ. Được tìm thấy ở loại thực phẩm là động vật có vỏ sống hoặc nấu chưa chín, đặc biệt là hàu.

ĐIỀU TRỊ NGỘ ĐỘC THỰC PHẨM

Ngộ độc thực phẩm thường có thể được điều trị tại nhà. Dưới đây là một số cách bạn có thể giúp điều trị ngộ độc thực phẩm:

Giữ hoặc bù nước

Nếu bạn bị ngộ độc thực phẩm, điều quan trọng là phải giữ đủ nước. Sử dụng các nước có nhiều chất điện giải. Nước ép trái cây và nước dừa có thể phục hồi carbohydrate và giúp giảm mệt mỏi.

Tránh caffein, có thể gây kích ứng đường tiêu hóa. Các loại trà không chứa caffein với các loại thảo mộc nhẹ nhàng như hoa cúc, bạc hà và bồ công anh có thể giúp làm dịu cơn đau dạ dày.

Dùng thuốc không cần kê đơn

Các loại thuốc không cần kê đơn như loperamid (Imodium) và Pepto-Bismol có thể giúp bạn kiểm soát tiêu chảy và giảm buồn nôn.

Tuy nhiên, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các loại thuốc này, vì nôn mửa và tiêu chảy là những cơ chế tự bảo vệ của cơ thể giúp loại bỏ độc tố. Ngoài ra, sử dụng các loại thuốc này có thể che đi mức độ nghiêm trọng của bệnh và khiến bạn trì hoãn việc tìm tới cơ sở y tế hoặc đi khám bác sĩ

Pyrantel pamoate (Thuốc trị giun kim của Reese) là một phương thuốc phổ biến để xử lý giun kim.

Dùng thuốc kê theo đơn của bác sĩ

Mặc dù nhiều trường hợp ngộ độc thực phẩm tự khỏi, nhưng một số người có thể được điều trị khỏi từ việc dùng thuốc theo đơn của bác sĩ, tùy thuộc vào mầm bệnh gây ra bệnh của họ.

Nên tới khám và uống thuốc theo đơn của bác sĩ khi bệnh nhân là những người lớn tuổi, bị suy giảm miễn dịch hoặc đang mang thai. Đối với người mang thai, điều trị bằng kháng sinh giúp ngăn ngừa nhiễm trùng truyền sang thai nhi.

Nếu bạn cần dùng thuốc theo đơn, bác sĩ có thể đề nghị một trong những phác đồ này cho những nguyên nhân gây bệnh sau:

A. Lumbricoides: thuốc trị ký sinh trùng albendazole (albenza) hoặc mebendazole (enverm).

Campylobacter: kháng sinh azithromycin (zithromax).

Cryptosporidium: thuốc trị ký sinh trùng nitazoxanide (alinia), dùng để điều trị tiêu chảy.

D. Latum (sán dây cá): thuốc trị ký sinh trùng praziquantel (biltricide).

Bệnh đường ruột (giun kim): albendazole (albenza) hoặc mebendazole (enverm).

G. Lamblia:

+ Nitazoxanide (alinia).

+ Thuốc kháng sinh metronidazole (flagyl), paromomycin, quinacrine hoặc furazolidone.

+ Tinidazole (tindamax), một loại thuốc kháng sinh và thuốc chống ký sinh trùng.

L. Monocytogenes: kháng sinh ampicillin.

Opisthorchiidae (sán lá gan): praziquantel (biltricide) hoặc albendazole (albenza).

Paragonimus (sán lá phổi): praziquantel (biltricide) hoặc thuốc trị ký sinh trùng triclabendazole (egaten).

Shigella: kháng sinh azithromycin (zithromax) hoặc ciprofloxacin (cipro)

T. Saginata (sán dây bò): praziquantel (biltricide) hoặc albendazole (albenza), là những phương pháp điều trị t. Saginata dựa trên việc kê đơn không theo hướng dẫn trên nhãn.

T. Solium (sán dây lợn): praziquantel (biltricide) hoặc albendazole (albenza), là những phương pháp điều trị t. Solium dựa trên việc kê đơn không theo hướng dẫn trên nhãn.

T. gondii:

+ Sự kết hợp giữa thuốc chống ký sinh trùng pyrimethamine (Daraprim) và một loại kháng sinh như sulfadiazine.

+ Thuốc kháng sinh spiramycin, như một loại thuốc độc lập.

Trichinella: albendazole (Albenza) hoặc mebendazole (Enverm).

Dùng thuốc chống độc

Nhiễm trùng C. botulinum được coi là một trường hợp cấp cứu khẩn cấp. Tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay khi bạn có thể.

Nếu bạn bị nhiễm C. botulinum, bác sĩ sẽ tiêm thuốc kháng độc tố. Các em bé sẽ được tiêm một loại thuốc chống độc đặc biệt có tên BabyBIG (globulin miễn dịch ngộ độc).

Nghỉ ngơi

Điều quan trọng đối với những người bị ngộ độc thực phẩm là được nghỉ ngơi nhiều.

Nếu trường hợp của bạn là nghiêm trọng

Trong những trường hợp ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng, bạn có thể yêu cầu bù nước truyền dịch tĩnh mạch tại bệnh viện.

Trong những trường hợp ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng hơn, bạn có thể phải nằm viện lâu hơn để hồi phục. Những người bị nhiễm C. botulinum nặng, hiếm gặp, thậm chí có thể phải thở máy.

ĂN UỐNG GÌ KHI BỊ NGỘ ĐỘC THỰC PHẨM

Tốt nhất là nên ngừng ăn thức ăn đặc cho đến khi hết tiêu chảy và nôn mửa. Thay vào đó, hãy ăn chế độ ăn uống bình thường của bạn bằng cách ăn hoặc uống những món dễ tiêu hóa nhạt và ít chất béo, chẳng hạn như:

Bánh quy mặn
Bánh mì nướng
Gelatin
Chuối
Cơm
Cháo bột yến mạch
Khoai tây nhạt nhẽo
Rau luộc
Canh gà
Soda không có caffein, chẳng hạn như bia gừng hoặc bia gốc
Nước trái cây pha loãng
Đồ uống bù điện giải

Cần tránh những gì?

Để ngăn dạ dày của bạn không bị khó chịu hơn, hãy cố gắng tránh các loại thực phẩm khó tiêu hóa sau đây, ngay cả khi bạn nghĩ rằng mình đã cảm thấy tốt hơn:

Các sản phẩm từ sữa, đặc biệt là sữa và pho mát
Thực phẩm giàu chất béo
Đồ chiên rán
Thức ăn có nhiều gia vị
Thực phẩm chứa nhiều đường
Thức ăn cay

Cũng nên tránh:

CÁCH CHẨN ĐOÁN NGỘ ĐỘC THỰC PHẨM

Bác sĩ có thể chẩn đoán phana loại ngộ độc thực phẩm dựa trên các triệu chứng của bạn.

Trong những trường hợp nghiêm trọng, xét nghiệm máu, xét nghiệm phân và xét nghiệm thực phẩm mà bạn đã ăn có thể được tiến hành để xác định nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm. Bác sĩ cũng có thể sử dụng xét nghiệm nước tiểu để đánh giá xem bạn có bị mất nước do ngộ độc thực phẩm hay không.

CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ GÂY NGỘ ĐỘC THỰC PHẨM

Ai cũng có thể bị ngộ độc thực phẩm. Theo thống kê, gần như ai cũng sẽ bị ngộ độc thực phẩm ít nhất một lần trong đời.

Có một số nhóm người có nhiều nguy cơ mắc ngộ độc thực phẩm cao hơn những nhóm khác. Bao gồm các:

Người bị suy giảm miễn dịch. Bất kỳ ai có hệ thống miễn dịch bị ức chế hoặc mắc bệnh tự miễn đều có thể có nguy cơ nhiễm trùng và biến chứng cao hơn do ngộ độc thực phẩm.
Phụ nữ mang thai. Những phụ nữ mang thai có nhiều rủi ro hơn vì cơ thể họ đang đối phó với những thay đổi đối với quá trình trao đổi chất và hệ tuần hoàn trong thai kỳ.
Người cao tuổi. Người lớn từ 65 tuổi trở lên cũng có nguy cơ bị ngộ độc thực phẩm cao hơn. Điều này là do hệ thống miễn dịch của họ có thể không phản ứng nhanh với các tác nhân gây bệnh.
Trẻ nhỏ. Trẻ em dưới 5 tuổi cũng được coi là nhóm có nguy cơ mắc bệnh vì hệ thống miễn dịch của chúng chưa phát triển như người lớn. Trẻ nhỏ dễ bị mất nước do nôn mửa và tiêu chảy.

CÁCH PHÒNG TRÁNH NGỘ ĐỘC THỰC PHẨM

Cách tốt nhất để ngăn ngừa ngộ độc thực phẩm là xử lý thực phẩm của bạn một cách an toàn và tránh bất kỳ thực phẩm nào có thể không an toàn.

Một số loại thực phẩm có nhiều khả năng gây ngộ độc thực phẩm do cách chúng được sản xuất và chuẩn bị. Các tác nhân gây bệnh sẽ bị tiêu diệt trong quá trình nấu nướng có thể có trong một số loại thực phẩm, chẳng hạn như:

Thịt
Gia cầm
Trứng
Động vật có vỏ

Ngộ độc thực phẩm có thể xảy ra nếu những thực phẩm này được ăn ở dạng thô, không được nấu chín kỹ hoặc nếu tay và các bề mặt không được làm sạch sau khi tiếp xúc.

Các loại thực phẩm khác có khả năng gây ngộ độc thực phẩm bao gồm:

Sushi và các sản phẩm cá khác được phục vụ sống hoặc nấu chưa chín
Thịt nguội và xúc xích không được hâm nóng hoặc nấu chín
Thịt bò xay, có thể chứa thịt từ một số động vật
Sữa, pho mát và nước trái cây chưa tiệt trùng
Trái cây và rau sống, chưa rửa

Để tránh ngộ độc thực phẩm, hãy thực hiện các bước sau:

Luôn rửa tay trước khi nấu hoặc ăn thức ăn.
Hãy chắc chắn rằng thực phẩm của bạn được bọc kín và lưu trữ đúng cách.
Nấu chín kỹ thịt và trứng.
Vệ sinh bất cứ thứ gì tiếp xúc với sản phẩm sống trước khi sử dụng nó để chế biến các loại thực phẩm khác.
Đảm bảo luôn rửa sạch trái cây và rau củ trước khi ăn.

TỔNG KẾT VỀ NGỘ ĐỘC THỰC PHẨM

Rất hiếm trường hợp ngộ độc thực phẩm đe dọa đến tính mạng. Mặc dù bị ngộ độc thực phẩm gây ra những triệu chứng khó chịu cho bạn, nhưng tin tốt là hầu hết mọi người sẽ hồi phục hoàn toàn trong vòng vài ngày, thậm chí không cần điều trị.

Link bài dịch: